Fort 44 Tonie - wydobycie kopuły pancernej

[Darula]

W sobotę 21 marca 2009 roku członkowie "Rawelinu" za zgodą i pełną aprobatą J.Leśniewicza z Fundacji Aktywnej Ochrony Zabytków Techniki i Dziedzictwa Kulturowego "Janus" i Wojewódzkiego Małopolskiego Konserwatora Zabytków J. Janczykowskiego podjęło próbę wydobycia kopuły pancernej, jaka jest zakopana na zapolu fortu 44 Tonie Twierdzy Kraków. Kopuła pancerna pochodzi z tradytora koszar szyjowych, została wysadzona w latach 40 i przygotowana do wywiezienia. Pierwszy etap prac polegał na na odsłonięciu kopuły pancernej i przygotowanie jej do podniesienia i przeniesienia w miejsce, gdzie będzie eksponowana.

Przez wiele lat wiadomo było, że jest... pod koniec XXw. deszcz wypłukał ziemie i odsłonił fragmencik. Działania "partyzanckie" pozwoliły na odsłonieciu wiekszego kawałeczka do zarysu otworu obserwacyjnego. Dopiero w roku 2008 odsłonieto wiekszy fragment... Kopuła leży "masłem do dołu" i jest wypełniona ziemią... ale czy tylko ziemią. Zachęcająco wyglądał też pagórek u stóp którego leży pancerz. Niestety kryje współczesne szambo
Przypomnę, że w latach 40` Niemcy na forcie wysadzili część pancerzy (z tradytora, z której pochodzi kopuła odstrzelono wszystkie) celem pozyskania cennego surowca. Czy jednak wszystko zostało wywiezione z fortu? Chyba nie, czego dowodem jest "powód" naszej akcji.

W Twierdzy Kraków są trzy takie pancerze, lecz każdy innego typu i kształtu. Pierwszy to kopuła pancerna zamontowana na schronie bojowym fortu Krępak (Bielany), przeznaczona dla dwóch ckm - zamontowana w roku 1912/14. Niestety górna część została wycięta palnikami w latach 60/70. Reprezentowała ona najnowszy model pancerza swojej klasy. Na forcie 44 Tonie zamontowano dwa tego typu pancerze. Fort został zmodernizowany w latach 1902-1909 - kopuły należały do wczesnych elementów pancernych tej kategorii. Jedna z nich została zamontowana na schronie-podwalni pogotowia piechoty. Wysadzona ze stanowiska przetrwała na wale i można ją podziwiać. Wewnątrz na powierzchni pancerza umieszczono sygnaturę FB4. Druga kopuła (zakopana) była zainstalowana na tradytorze artyleryjskim. Reprezentuje zbliżony, lecz inny typ: o nieco mniejszych rozmiarach. Jej zadaniem była osłona stanowiska kierowania ogniem dział tradytora, nie można wykluczyć, że była także wyposażona w broń maszynową. Od czoła posiada jeden rozglifiony otwór obserwacyjny, ale czy bojowy (wymiary wewnetrzne kopuły to ok. 160 cm x 110cm i 100 cm wysokości) i trzy mniejsze szczeliny obserwacyjne - dwie na bokach i jedna na tylnej scianie.

Znane są plany tradytora artyleryjskiego z innej części Twierdzy, który nie został zrealizowany - miał być wyposażony w kopułę kierowania ogniem dział … może taką samą jaką skrywała ziemia.




Fragment niezrealizowanego planu tradytora z kopułą obserwacyjną.

Kilka zdjęć z akcji Więcej na www.rawelin.org

[Łukasz]

Klasa

poza tym pytanko

Co autor miał na myśli pisząc:

"To dopiero początek prac „Rawelinu” w Forcie Tonie..."

Czy chodzi o prace jeszcze związane z kopułą + badanie studni czy szykuje się coś jeszcze ?

[Darula]

Autor --> Jenny
........................................................wiecej na www.rawelin.org

[Jenny]

Ja myślę, że ta kopułka to nie jest ostatnia akcja w forcie. Bo Lipton by się zapłakał

[lipton]

Właśnie

[Darula]

Pogrzebałem, popytałem...... i mam kilka rysunków kopuł podobnego typu. Konstrukcja głównego otworu wskazuje, że mógł on też sluzyć celom bojowym, a nie tylko obseracyjnym. Następnym razem trzeba sprawdzić stanowisko tradytora... a moze ta kopuła nie pasuje??? Taki mały żart Ale czy w podłodze stanowiska nie ma śladu mocowania "kolumny" ckm?

[CoVoX]

Widzę, że ominęła mnie nie lada atrakcja!
Wasze doświadczenie zdobyte przy odkopywaniu kopuły na pewno przyda się przy OT-Z

P.S.
Dziękuję wszystkim za życzenia urodzinowe - niestety przez miesiąc byłem off-line, więc otrzymałem je dopiero teraz...

[lipton]

100 lat, 100 lat!!!

już ostrze sobie zęby na tego OTZ

[Darula]

Kilka wariantów - czy mogło to tak wyglądać? Trzeba jeszcze raz zobaczyc stanowisko kopuły na tradytorze.

[Shiman]

Nie sadzisz jednak ze jest ona za mała na lawete ckm? Jak niby miałby strzelać i kierować ogniem żołnierz ze środka kiedy lufa zajmowałaby mu cały otwór obserwacyjny?

Moim zdaniem to jest kopuła obserwacyjna.

[Darula]

Wielkość otworu i zewnetrzny kształt w tej kopule jest zblizony do otworów kopuły na wale czołowym, która bez wątpienia była przeznaczona na ckm. Na miejscu trzeba sprawdzic znając wymiary Schwarzlose M.7/12. Ten karabin wcale nie był jakims gigantem jak sie wydaje, zakładając że lufa z chłodnicą była maksymalnie wsunieta w otwór strzelnicy, powinno wystarczyć miejsca na obsługę.
Ma może ktos wymiary Schwarzlose-go?

[Shiman]

lufa z komorą nabojową - 530 mm,

Trzeba zobaczyc w serii Idzikowskiego - tam jeden z numerów poswiecony byl Szwarzlozemu

[Darula]

Sprawdziłem w wydawnictwie Tomka Idzikowskiego... instrukcja bez wymiarów . Znalazłem w necie instrukcje, jak zrobić sobie takiego szpeja z drewna

[FS]

W "Tymczasowej Instrukcji" z 1917 roku, traktującej o pancerzach przewoźnych stosowanych w fortyfikacji polowej, można znaleźć wymiary minimalnego stanowiska dla k.m. Schwarzlose pod pancerzem.

Na rysunku poniżej - pancerz w wersji lekkiej (odporny na odłamki) o wewnętrznej średnicy 1 m.

FS

[lipton]

FS, jestem chyba największym laikiem w kwestii Twierdzy: Twój rysunek odnosi się także do tej odkopanej w Toniach kopuły?